Lammert's Weblog

In het natte seizoen in mei en juni zijn er veel prachtige vlinders rond Zhabagly te zien.

Vandaag is het feest. De herdenking van de Tweede Wereldoorlog en daarom gaan we shaslik eten bij de boerderij. Gisteren heeft Elmira het nodige shaslik vlees klaar gemaakt. Op de pennen spiesen, op het houtskool en klaar is deze lokale delicatesse. Nou ja, dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Om shaslik op pennen te spiesen moet je wel pennen hebben…

Een kleine misrekening in de planning. Alles zo mooi voorbereid, vlees gemarineerd met Nederlandse barbecuekruiden, hout gekapt, en dan gaat het mis op zo’n paar stukjes aluminium. Vorig jaar hebben we ook shaslik gegeten. Die is toen klaargemaakt door een kennis die regelmatig van ons biggetjes koopt. Ze werkt zelf in een restaurant en had de shaslik daar gemarineerd en op pennen gespiest. Maar die pennen zijn nu terug in het restaurant.

Waar haal je zo snel nog een verzameling shaslik pennen vandaan? Elmira’s oom schuin tegenover moet er een stel hebben, dus geen probleem. Maar wanneer Elmira daar naartoe loopt blijkt de deur gesloten. Logisch, want vandaag rijdt oma die daar inwoont mee in de parade in Wanovka. Dus de hele familie is op stap. Dan maar bij de overbuurman proberen. Ook daar is niemand thuis. Hij heeft namelijk een groene legerjeep en rijdt mee in de parade. Hij werkt bij het natuurreservaat—een overheidsbaan—en kon daarom niet zoals Elmira eergisteren een grote mond opzetten tegen de politie. Ja, wat nu?

Elmira pakt de telefoon en gaat wat rondbellen. Bij haar vriendin Jesgul hebben ze negen stuks maar geen gewone. Het zijn Kaufkaskische, wat betekent dat ze bijna een meter lang zijn. Meer zwaarden dus dan shaslik pennen. Maar in deze crisissituatie mogen we niet te kieskeurig zijn dus Elmira spreekt af dat ze even met de auto langs gaat om ze af te halen. Negen is wel wat weinig, maar misschien dat ze bij Lina nog een paar extra hebben. Lina werkt als adjunct-directeur voor het natuurreservaat en haar zus Dina hebben we al eens ingehuurd als vertaalster-gids bij toeristenbezoek. Dina is toevallig op bezoek en we mogen de pennen lenen, als we Dina ook meenemen naar de boerderij. Dina heeft namelijk een oogje op Ruslan en wil hem graag “helpen” bij het shaslik roken. Zo kunnen we eindelijk—met twee uur vertraging—naar de bergen voor ons feestmaal.

Ruslan toont zich weer een ware meester in het klaarmaken van de Shaslik. Terwijl de hond Barsik meekijkt of er misschien niet een klein stukje voor hem over blijft maakt Ruslan de shaslik vakkundig gaar boven het rokende houtskool.

Morgen is het feest. Er wordt gevierd dat zestig jaar geleden Duitsland officieel capituleerde en de Tweede Wereldoorlog voor de Sovjet Unie teneinde was. Eén varken zal die feestdag niet meer meemaken, althans niet in levende lijve. Dit varken is vandaag geslacht zodat we weer een tijdje van vlees zijn voorzien.

De vorige keren dat we hier varkens geslacht hebben ging dat nogal op zijn Kazachs. Een varken wordt geslacht zoals ze hier schapen plegen te ontleden. Een paar fikse hakken met een bijl tot de moten klein genoeg zijn en dan hup in de vriezer. Wat er aan restanten zo her en der overblijft wordt tot gehakt vermalen. Deze keer gaan we het anders doen.

Elmira heeft de foto’s gezien van het halve varken dat mijn ouders enkele maanden geleden in Nederland hebben gekocht. Keurig verdeeld in zakjes, inclusief een lever- en grillworst. Vandaag heeft ze geprobeerd met ons varken hetzelfde te doen. Helaas zijn wij niet bij het grove opdelen van het vlees geweest, dus het blijkt soms moeilijk terug te herleiden welk stuk vlees precies op welke plek gepast heeft, maar na een avond werk zijn de meeste hompen wel gedetermineerd en in partjes in de diepvries beland. Inclusief een stapel shaslik vlees voor morgen. Alleen de rollade en de spare-ribs moeten nog, maar daar is morgen nog wel tijd voor.

Wereldberoemd in heel Nederland, zo kun je het soms wel noemen. Wanneer er mensen uit Nederland in Zhabagly komen willen ze vaak even een praatje komen maken met die zonderlinge Nederlander die daar woont. Velen hebben al vooraf van mij gehoord. Mensen die met Baobab reizen zijn in de bus al uitgebreid ingelicht door de vaste gids Nurbibi, die ook bij ons huwelijk aanwezig was. Anderen zijn via hun voorbereiding van de reis op internet tegen mij aangelopen.

Vandaag kwam een groepje Nederlanders langs waarvan één ongeveer dezelfde route had doorlopen als ikzelf. Eind negentiger jaren was hij in Almaty verzeild geraakt en had daar een vrouw ontmoet. In plaats van in Kazachstan te blijven waren zij echter na enkele jaren na Nederland teruggekeerd. Nu waren ze voor vakantie terug in Centraal Azië. Zijn Kazachse echtgenote was met kind achtergebleven bij haar moeder in Almaty, terwijl hij nu met ouders en enkele kennissen een tocht door Oezbekistan en Kazachstan maakte.

En zo zit je een uur aan de keukentafel van alles uit te leggen over het leven op het platteland hier, het inkomensniveau, de bezigheden en vooral het ontbreken van stress.

Soms krijg je dingen in het buitenland te eten waar je nog nooit van gehoord hebt. Vandaag had Elmira visgehakt gekocht. Een blikje, met daarin de gemalen restanten van een mij onbekende vissoort. Het moet net als een normale gehaktbal gebakken worden en vervolgens geserveerd met de tomatensaus die ook in het blikje zit.

Ik moet zeggen, het viel mij niet tegen. De smaak houdt het midden tussen vis en normale gehakt. Het hoeft niet elke dag op het menu te staan maar zo af en toe voor de afwisseling is het niet verkeerd.

9 Mei is traditioneel de dag dat in de landen van de voormalige Sovjet Unie de Tweede Wereldoorlog herdacht wordt. Dit jaar wordt er extra aandacht aan besteed, omdat het zestig jaar geleden is dat de Duitsers capituleerden. President Bush zal hiervoor in Moskou aanwezig zijn bij de Russische feestelijkheden, in Kazachstan wordt speciale aandacht besteed aan de veteranen.

Elmira’s oma heeft enkele dagen geleden als veteraan al een herdenkingsmedaille gekregen voor bewezen diensten in die donkere tijd. Trots liep ze de afgelopen dagen rond met de medaille opgespeld op haar borst. Over twee dagen zullen de veteranen uit het rayon in Wanovka een parade houden. Vroeger marcheerden de veteranen, maar gezien de hoge leeftijd—ze zijn bijna allemaal boven de tachtig—is dat dit jaar niet meer te doen. Daarom kwam vandaag de dorpsagent langs om te vragen of mijn schoonvader overmorgen mee zou willen doen aan de parade met de jeep. Alle mensen met een groene open jeep in het rayon was gevraagd om in de parade mee te rijden met de veteranen.

Mijn schoonvader was niet thuis, dus Elmira stond de politieman te woord. Duidelijk geïrriteerd was ze. Waarom zouden we nu op verzoek van de politie onbezoldigd aan deze parade mee moeten doen terwijl diezelfde politie regelmatig schijn verkeerscontroles hield met als enige doel om wat geld in de achterzak geschoven te krijgen? Au! Niet echt politiek correct, maar wel raak en tegen het zere been. De agent werd boos want zo moest er niet over zijn collegae gepraat worden, maar wat er aan te doen? Tenslotte weet hij zelf ook wel op welke lucratieve manier politieagenten hier aan een verhoging van hun salaris werken.

Ik denk niet, dat Elmira’s oma maandag in mijn schoonvader’s jeep in de parade meerijdt.

Vandaag wordt ongetwijfeld weer een speciale belevenis. Uit onze keel en neus moeten monsters worden genomen voor bacterieel onderzoek om te kijken of Knufsik tijdens de geboorte extra gevaar loopt. Bovendien moeten enkele bloed- en urine onderzoeken bij Elmira gedaan worden.

Het bacteriologisch laboratorium is gevestigd in een los gebouw op het ziekenhuisterrein bij de Oerombayev kliniek. Het laboratorium behoort niet tot de kliniek zelf, maar is een overheidsinstelling. Mensen die de kosten niet zelf kunnen dragen dienen eerst bij een centraal kantoor in de stad een verklaring van onvermogen aan te vragen. Voor ons is dat duidelijk niet van toepassing. Wij kunnen de kosten van de onderzoeken zelf voldoen. Totaal komen de neus, speeksel, bloed en urine onderzoeken op 1880 Tenge, ofwel 11 euro.

Allereerst gaan we naar de dame—er werken hier alleen vrouwen—die monsters uit onze neus en keel gaat nemen. In Nederland zijn daarvoor speciaal gefabriceerde staafjes beschikbaar, keurig netjes geproduceerd en gesteriliseerd voor eenmalig gebruik. De spullen hier lijken meer uit de tijd van Pasteur te komen. Stukjes aluminiumdraad—ik herken het als de hier veel gebruikte elektriciteitsdraad—zijn op het uiteinde en halverwege omwonden met katoenweefsel. Deze monsterstaafjes van eigen fabrikaat zijn vervolgens weer in een reageerbuisje gestoken. Het katoenweefsel halverwege is wat dikker gewonden waardoor het als een prop het reageerbuisje afsluit tegen invallende bacteriën. Ik hoop maar dat ze vooraf deze eigenbaksels voldoende gesteriliseerd hebben.

Met een vetkrijtje wordt een volgnummer op de reageerbuisjes geschreven. 1 t/m 4 komt er op te staan. Ondanks dat het al twaalf uur is zijn we kennelijk de eerste klant vanochtend.

Nu moet Elmira haar bloed afgenomen worden voor een aantal onderzoeken. Dit gaat weer in een andere kamer. De apparatuur hier is verrassend modern. In een hoek staat een automatisch bloedanalyse apparaat met computersturing. De schermen zijn in het Engels dus dit apparaat is geïmporteerd. Het bloed wordt met wegwerpspuiten afgenomen. We zijn hier duidelijk in een modernere afdeling van het laboratorium aangekomen.

Voor een paar analyses moet Elmira’s bloed nog op een tweede plaats in het laboratorium worden afgenomen. Ook hier heeft men het niet erg druk zacht gezegd. De kamer is ongeveer vijf meter lang en twee meter breed. In de lange wand zijn vensters die op de straat uitkijken. Langs deze wand is een lange tafel geplaatst waaraan vier laboranten zitten.

Nou ja zitten… Pas na een halve minuut valt het mij op dat de eerste laborante wel erg stil over haar werk gebogen hangt. Nee, ze hangt niet, ze slaapt. De tweede is in een tijdschrift kruiswoordpuzzels aan het oplossen. De derde heeft een microscoop voor zich, maar er ligt niets onder. Verveeld draait ze aan de knoppen van de microscoop het objectief op en neer.

Wij moeten bij de laatste laborante zijn. Een Russische vrouw op leeftijd en van formaat. De overige drie zijn jongere Kazachse laboranten. Er is hier duidelijk sprake van overcapaciteit. De enige van de vier met lange ervaring doet de onderzoeken. De anderen mogen slapen, puzzelen of spelen. Op deze manier zal het niet lukken om de nieuwe generatie veel werkervaring bij te brengen vrees ik. In ieder geval is er één voordeel. Van wachtlijsten hebben ze hier nog nooit gehoord.

Over een uurtje zijn de resultaten klaar, behalve die van het bacteriologisch onderzoek. Dat onderzoek moet een week op kweek staan. Of we dus wat later op de dag even willen terugkomen. We stappen in de auto en zoeken een restaurant voor het middagmaal. Een uur en tien minuten later staan we weer op de stoep bij het laboratorium. Alle uitslagen zijn er, volgens oud Kazachse tradities op een klein vodje papier geschreven met een stempel erop. Want zonder stempel is een document geen document in dit land.

Als Nederlandse man wil ik graag bij de geboorte van ons eerste kind zijn. In Nederland is dat heel normaal, zeker omdat veel bevallingen thuis plaatsvinden. In Kazachstan is het echter zeer ongewoon. Elmira zal waarschijnlijk bevallen in de Oerombayev kliniek in Shymkent. Vandaag zijn we daar voor een vooronderzoek geweest.

Zoals het zich laat aanzien duurt het volgens de gynaecoloog nog een dag of tien voor de bevalling plaatsvindt. Er zijn geen complicaties op dit moment, alleen is de baby—net als de vader—redelijk uit de kluiten gewassen. Op dit moment schat ze het gewicht op 3500 tot 3700 gram. Daar zal in de komende week nog wat bijkomen, dus onze eerste zal zeker niet ondervoed ter wereld komen. Misschien was het voor Elmira gemakkelijker geweest als onze Knufsik wat kleiner was geweest, maar daar is weinig aan te doen. Knufsik blijft volgens het onderzoek nog zeker een week zitten en of we op 11 mei weer langs willen komen voor een vervolg onderzoek. De gynaecoloog kan dan kijken of opname al noodzakelijk is of dat we nog een paar daagjes kunnen wachten.

Het is wel wat ongebruikelijk dat ik als man bij de bevalling wil zijn en daarom moeten er een aantal voorbereidingen worden getroffen. Eén van de zaken die onderzocht moet worden is of ik ook schadelijke bacteriën in mijn luchtwegen heb die de nieuwe wereldburger onverhoopt kunnen besmetten. Ook Elmira moet hierop onderzocht worden. Bovendien moet van Elmira de Rhesus factor bepaald worden en nog een paar andere bloedonderzoeken. Hiervoor moeten we langs het laboratorium op hetzelfde ziekenhuisterrein. Omdat het laboratorium alleen ‘s ochtends geopend blijkt te zijn besluiten we om hiervoor morgen terug te komen.