Lammert's Weblog

Je eigen kippen houden heeft zo zijn voordelen. Zolang je ze voert ben je voorzien van een dagelijks aangevulde voorraad eiwitrijk voedsel. Al is het soms wel eens wat meer dan je wenst.

Hallo Vlaklanders,

De dagen van de terugkeer naar Nederland kunnen worden afgeteld. Nog een paar dagen en dan landt mijn vliegtuig op Schiphol. Jammer, want Elmira en ik hadden best nog wat langer bij elkaar willen blijven. Hopelijk bereikt deze e-mail voor ik zelf weer thuis ben. De telefoon werkt al vier dagen niet sinds bij andere mensen in het dorp een telefoonaansluiting is aangelegd en de man die normaal de telefoonleidingen repareert is spoorloos: hij zal het wel te koud vinden om boven in de telefoonpalen te klimmen. Het verhaal gaat nu dat hij morgen weer aanwezig is, maar in dit land heb ik al vaker het woord “morgen” gehoord.

De winter hier in Kazachstan valt tot nu toe alleszins mee en is niet veel erger dan in Nederland. De afgelopen week was het een aantal graden boven nul en alle sneeuw is weggedooid. De sneeuwruim foto die ik heb bijgevoegd is van een week geleden. Hier aan de zuidrand van Kazachstan tegen de bergen is het klimaat duidelijk milder dan in het noorden van het land. De weerberichten laten daar bijna constant temperaturen van -15 overdag en -27 ’s nachts zien. Als Elmira daar had gewoond hadden we waarschijnlijk nu al wel besloten in Nederland te gaan wonen.

[…]

Gisteren zijn we naar Shymkent geweest om een auto te zoeken. Er zijn drie opties. Eén optie is, dat ik mijn Nederlandse auto naar Kazachstan laat brengen. Niet ver van Zhabagly zit namelijk een kennis van pappa die periodiek met een vrachtauto vanuit Duitsland auto’s naar Kazachstan brengt. De tweede optie is, dat we op de automarkt in Shymkent een reeds geïmporteerde Westerse auto kopen en de derde optie is dat we een nieuwe Russische auto kopen (Lada, Wolga of Oeazik).

De eerste optie is de goedkoopste, maar wel lastig. In Kazachstan rijden nauwelijks Ford’s rond, dus het zal zoeken worden naar onderdelen als er wat gerepareerd moet worden. Bovendien zijn hier nauwelijks onderdelen voor dieselmotoren te krijgen. Praktisch alle auto’s rijden hier op benzine. De dichtstbijzijnde pomp waar goede diesel te koop is, is zo’n 100 kilometer hier vandaan. De diesel die ze bij de normale pompen verkopen is alleen geschikt voor tractoren en vrachtwagens want de kleinere brandstoffilters en verstuivers van personenwagens verstoppen heel snel als deze dieselbrandstof gebruikt wordt; dat was een praktische tip van de winkeleigenaar hier die zelf als enige in het dorp al een aantal jaren in een diesel personenauto rijdt. Elke week 200 kilometer moeten rijden om te tanken is wel wat onhandig.

Westerse auto’s worden op de autobazaar te kust en te keur aangeboden en het zijn praktisch allemaal Audi’s of Mercedesen variërend in prijs van zo’n 2000 tot 7000 euro. De onderhoudsstaat van die auto’s is echter een gok want de jongsten zijn toch altijd nog zo’n 15 jaar oud en nieuwe onderdelen voor deze merken worden in de regio Shymkent niet verkocht; alleen onderdelen die van nog oudere exemplaren zijn afgesloopt zijn hier te koop. Voor je het weet heb je een exemplaar gekocht waarvan de remblokken volledig versleten zijn en je bij de eerste de beste kruising rechtuit gaat in plaats van de bocht om.

Daarom hebben Elmira, Ruslan en ik ook verschillende autosalons bezocht op zoek naar een geschikte nieuwe auto. Een aantal modellen valt sowieso af. In de moderne modellen Lada’s is voor mij veel te weinig hoofdruimte en in de oude Lada’s te weinig beenruimte. Gezien de gesteldheid van de weg en omdat we straks ook met onze auto de bergen in willen kwamen we daarom uit op een terreinauto: een Oeazik of een Lada Niva. Oeaziks van het model van de auto van pappa worden nog steeds gemaakt en kosten nieuw niet eens zo heel veel, vanaf 4000 euro, daar koop je in Nederland zeker geen nieuwe zware terreinwagen voor. Waarom die prijs zo laag was bleek wel toen ik achter het stuur stapte. De beenruimte was weliswaar voldoende en veel meer dan in het oude model, maar ze hadden de deur op dezelfde plaats laten zitten als bij de oude interieurindeling. Het was dus een soort van acrobatische toer om achter het stuur te klimmen. Daar bleek ook ergonomisch het nodige mis. Zo zat de snelheidsmeter achter het stuur verstopt, volledig onzichtbaar vanuit een normale positie. Het leek wel duidelijk dat de ontwerpers van deze auto zich uitsluitend interesseerden voor metaal en niet hadden nagedacht over de bestuurder die in dat stuk blik moet zitten. Dat de fabriek weinig vertrouwen had in haar eigen kunnen bleek ook uit de garantietermijn. 6 maanden, terwijl in Nederland geen auto meer wordt verkocht waarop niet minimaal 2 of 3 jaar garantie wordt gegeven.

Binnen bij dezelfde dealer stond ook een Lada Niva. Voor wie niet weet wat dat voor auto is heb ik een foto bijgevoegd die van een Nederlandse website heb afgeplukt, vandaar het Nederlandse kenteken. In Nederland kost deze auto nieuw 12000 euro, in Kazachstan gaat hij door het gebrek aan BTW en BPM en de sterke euro van de hand voor 5150 euro voor het instap model en 5500 euro voor het model inclusief koeienvanger, schijnwerpers, lichtmetalen velgen, blitse treeplank en radio-CD speler. En dat met 2 jaar garantie.

Het comfort binnen bleek alleszins acceptabel. Er was achter het stuur ruimschoots beenruimte en zelfs met de stoel in de achterste stand kon iemand van normaal formaat nog achter mij op de achterbank zitten. Dat is bij mijn Ford in Nederland wel anders. De snelheidsmeters en andere zaken zaten op een logische plaats en boven mijn hoofd was nog zeker zo’n 10 centimeter vrij. Noodzakelijk om op de hobbelige wegen niet periodiek tegen het dak te stuiteren. Bovendien was de 4×4 stand (alle vier wielen aangedreven voor slecht terrein) volledig vanaf de bestuurdersstoel met pookjes te sturen terwijl bij de Oeazik dit via een stelbout in de voorwielen moet worden gedaan (zie bijgaande foto van pappa die in de modder de 4×4 stand inschakelt terwijl Nicole meewarig toekijkt, toen we in juni één nacht in de bergen geslapen hebben).

Gezien bovenstaande hebben Elmira en ik daarom voorlopig maar besloten dat een nieuwe Lada Niva de beste optie is waar we in Kazachstan de komende tijd mee vooruit kunnen. Het enige nadeel dat we hebben kunnen ontdekken is het ontbreken van stuurbekrachtiging dus ik zal bij het terreinrijden wel spierballen krijgen denk ik. Als we er eentje kopen wordt het een witte. De andere kleuren waren niet echt aantrekkelijk en bovendien is wit het koelst in de zomer wanneer de zon onbarmhartig schijnt. Airconditioning is helaas niet als optie leverbaar…

Het kenteken is nog een apart verhaal. In Nederland mag iedereen met een rijbewijs in elke auto rijden, in Kazachstan niet. Bij elke auto is een document met de namen van de bestuurders die bevoegd zijn in die auto rond te rijden. Dat document moet worden voorzien van stempels op gemeentelijk, en provinciaal niveau. Wanneer ik een auto zou kopen (of mijn oude auto van Kazachstaans kenteken wordt voorzien) dan krijgt de auto een gele nummerplaat, dat aangeeft dat de auto een buitenlandse eigenaar heeft. Het is dan absoluut verboden dat een Kazach achter het stuur kruipt. Elmira zou er dan, ondanks haar geldige rijbewijs niet in mogen rijden. Wanneer we een auto kopen die op Elmira’s naam komt te staan dan krijgt de auto een wit kenteken en mag ik er wel in rijden, mits mijn naam natuurlijk op de lijst staat van bevoegde chauffeurs.

Ook op het punt van beschaving zijn we hier weer een beetje verder. Ik heb in het kippenhok licht gemonteerd waardoor de kippen spontaan eieren zijn gaan leggen. Het record ligt nu op 8 eieren op één dag, vandaag waren er zeven, maar de dag is nog niet om dus misschien wordt het record nog gebroken. De plaatselijke winkeleigenaar heeft al aangekondigd dat wanneer de stroom eieren groot genoeg is hij ze wel wil afnemen. Dan brengen de kippen die Elmira afgelopen herfst gekocht heeft toch nog hun geld op, want als vleeskip zijn ze niet echt geschikt, ze wegen nauwelijks meer dan een kilo.

Aan de draadjes die in juni buiten nog in het stopcontact werden gestoken heb ik een stekker bevestigd. Daardoor hoeft er nu niet steeds met het snoer geschud te worden wanneer het licht in het kolenhok of kippenhok uitvalt. Een grote investering, 25 Tenge oftewel omgerekend 14 eurocent.

Door de matige watertoevoer in de winter vanuit de bergen was de heetwatervoorziening vanuit de boiler niet meer optimaal. Douchen was daardoor niet meer mogelijk en alleen baden in de badkuip of in de sauna was nog een optie. Ik heb daarom nog eens nauwkeurig het schema van de boiler bestudeerd en een terugslagklep verwijderd die alleen noodzakelijk is in gebieden met een hele hoge waterdruk, met als resultaat dat ik enkele uren geleden weer lekker kon spetteren onder een heerlijk warme straal water. Wel is de boiler wat klein voor een normaal gezin. De 80 liter is absoluut niet voldoende wanneer Elmira en ik een Westerse levensstijl willen aanhouden met warm water in de keuken, doucheruimte en sauna. Daarom zal in ons toekomstige huis waarschijnlijk een 200 liter exemplaar komen die als voordeel heeft dat het verwarmingselement ook veel groter is en het water sneller warm is.

Vanmiddag zijn Elmira en ik op stap geweest om een huis te kopen. Helaas was het huis dat we op het oog hadden (met 3 hectare grond) gisteren verkocht aan de schoonouders van Elmira’s vriendin Assil (de vriendin met de gouden tanden en de ruzies thuis). Niet getreurd want er staan in Zhabagly minstens 25 huizen te koop. Daarom hebben we direct maar een paar andere plekken bezocht. Schuin tegenover het huis van Elmira’s ouders staat een terrein van ca. 1 hectare te koop met daarop twee huizen. Totale vraagprijs inclusief huizen 2500 dollar. Toen we het beste van de twee huizen van binnen bekeken moesten we toch even slikken. De fundering was verzakt, de vloeren hingen zeker 10 centimeter uit het lood. Dat zou volledig afbreken en opnieuw opbouwen van het huis betekenen. Het andere huis was zo slecht dat we voor onze eigen veiligheid maar niet binnen hebben gekeken.

Naast dit terrein was echter nog een terrein van ongeveer 1 hectare waarvan Elmira gehoord had dat het te koop was. Er stond nog een oud huis, een stal en een fundering waar ooit een nieuw huis op had moeten worden gebouwd maar de eigenaresse had nu een huis even verderop gekocht. Elmira had gehoord dat dit terrein 60.000 Tenge moest kosten (omgerekend 350 euro). Toen we de eigenaresse gingen vragen was zij verbaasd. Ze hadden het terrein niet in de verkoop, maar er had ooit eens iemand 60.000 Tenge geboden voor de bomen die er op stonden (hout is duur zoals ik hiervoor al vertelde). Zelf stond ze niet onwelwillend tegenover de verkoop, maar haar man werkte op de raketlanceerinstallatie Baykonur en kwam pas 17 januari terug. Of we dan weer wilden komen, zelf dacht ze aan 90.000 Tenge (500 euro) voor het terrein inclusief de bomen, huisje, stal en nieuwe fundering. Elmira en ik hebben dus nog even de tijd om na te denken of dat terrein een goede plek is. In ieder geval voldoet het aan al onze eisen: waterleiding en gas aanwezig, liggend aan de centrale asfaltweg van Zhabagly aan de kant waar zelfs krachtstroom is, (aan de wegzijde van het vorige huis dat we op het oog hadden was alleen 220 Volt), een omheind terrein van ongeveer 1 hectare met stal en (vervallen) huisje en fundering voor de bouw van een nieuw huis. Bovendien was het er door de bomen praktisch windstil en ’s zomers enigszins beschut zodat onze varkens niet constant in de brandende zon zouden hoeven liggen.

Goede bouwvakkers hebben we inmiddels ook gevonden; ze bestaan in Kazachstan! Het hotelletje in het dorp waar in juni voor twee dollar gedoucht kon worden is indertijd gebouwd door een paar baptisten: door Amerikanen bekeerde Russen die in Duitsland de kunst van het bouwvakken hadden geleerd (waarschijnlijk bij het bouwen van kerken daar). Zij waren enkele jaren geleden naar Rusland vertrokken maar door het gebrek aan werk daar waren ze deze herfst weer teruggekeerd naar Kazachstan. Ze waren nu bezig met de verbouw van een aantal kamers in het hotel en Elmira en ik hebben daarvan gebruik gemaakt om hun bouwkunsten te bewonderen. Zelfs de nodige Nederlandse bouwvakkers kunnen daar nog een puntje aan zuigen. De muren waren volledig vlak, leidingwerk netjes in de muren weggewerkt en de tegels hadden ze op de muurhoeken zelfs schuin geslepen om daar een nauwkeurige voeg te krijgen. Voor ons hebben ze een keurig lijstje gemaakt van wat bouw of verbouw van een huis en stal zou gaan kosten (loon per kuub beton, vierkante meter stukadoorwerk etc) en dat ligt ongeveer twee keer zo hoog als de bouwvakkers die het toilet bij pappa en mamma gebouwd hebben maar de kwaliteit is dan ook zeker 10 keer beter, ze hebben zelfs hun eigen betonmolen, een apparaat waarvan ik recentelijk nog dacht dat het in Kazachstan niet bestond. En omdat bouwmateriaal altijd nog de grootste kostenpost is hier in Kazachstan komt het bouwen door deze bouwvakkers hooguit 20% duurder uit dan bij de vorige kneuzen en er is geen ergernis achteraf. Eén van de weinige keren dat missionarissen in den vreemde goed werk verricht hebben volgens mij.

Kortom, de ontwikkelingen staan hier niet stil, maar er is nog niets definitief besloten over hoe onze toekomst er precies uit gaat zien.

Groeten van Lammert en Elmira

Dit bericht heb ik op 16 januari 2004 aan mijn familie gestuurd. Sommige stukken met een persoonlijke tint zijn verwijderd i.v.m. publicatie op internet.

Hallo thuisblijvers,

Helemaal hersteld van de koteletten weer een nieuw bericht uit ver Kazachstan.

Vandaag zijn Elmira en ik op fototocht geweest. Jullie zullen je vast wel herinneren dat tijdens jullie verblijf in Kazachstan de watervoorziening niet altijd even betrouwbaar was. Eén van de oorzaken is een groot lek in de waterleiding aan het begin van het dorp. Als er weinig aanvoer uit de bergen is, stroomt het meeste water al uit de leiding voor het het dorp bereikt. Dat dit voor mooie plaatjes kan zorgen bewijst bijgaande foto. Ook ’s winters spuit het water uit de leiding en op die plek is nu een ijsberg van zo’n drie meter gegroeid.

We zijn ook op bezoek geweest bij Gulnara in het ziekenhuis. Alhoewel, bezoek kun je het moeilijk noemen. Bij Ruslan konden we nog in het trappenhuis op een bankje met hem praten, bij de afdeling gynaecologie is het slechts mogelijk buiten schreeuwend contact te maken met de patiënt achter het raam. Zogenaamde quarantaine om de kleintjes niet met teveel ziekteverwekkers in aanraking te brengen, alsof ze later niet met virussen en bacteriën in aanraking komen. Dus de foto’s van de kleine Bigsultan zijn erg onduidelijk. Op de ene foto zien jullie Gunara die de ingewikkelde Bigsultan in haar armen houdt. Het is gebruikelijk dat het kind zo twee maanden ingesnoerd blijft en dan pas de armpjes en beentjes mag bewegen. Volgens Elmira was dat nodig en ze vond het maar vreemd dat dat in Nederland niet zo ging. Toen ik haar vroeg waarom dat insnoeren bij pasgeboren lammetjes, kalfjes en konijntjes niet nodig was begon ze na te denken, inderdaad, het is hier wel traditie maar waarom eigenlijk? Wanneer ons eerste kind geboren wordt gaan we er denk ik wat Europeser mee om.

De ander foto toont mamma die druk “in gesprek” is met Gulnara terwijl pappa Sapar maar wat tegen de auto aan hangt. Zo heb je het als echtgenoot bij de bevalling van je vrouw in ieder geval niet zwaar…

[…] Oudejaarsavond [was] ook een avond van familiehereniging. Op 23 december werd Alexei (de zoon van Diana [… en Jura]) 1 jaar.

Elmira en haar moeder zijn toen op bezoek gegaan. […] Op oudejaarsavond zijn we met het hele gezin […] wederom op bezoek geweest. Diana en Jura waren niet thuis maar zaten het oude jaar uit bij Jura’s ouders. Elmira en ik hadden een kakstoel meegenomen als presentje voor Alexei […]. Jura was […] snel verdwenen maar na een kwartier overreden door zijn moeder en Diana kwam hij eindelijk de kamer binnen, ons allemaal een hand gevend […]. Hij wilde echter niet op de foto omdat hij vond dat zijn haar niet helemaal goed zat (naar mijn inschatting zo’n maand niet gewassen).

Daarna zijn we naar Gulnara en Sapar gegaan (er was toen nog geen sprake van een baby op komst) waar het ritueel van eten, toosten en foto’s maken zich herhaalde. In beide gevallen heeft Elmira de foto’s gemaakt, vandaar dat zij de grote afwezige lijkt. Op beide foto’s is te zien dat pappa lichtelijk aangeschoten is. Dat bleek bij terugkomst wel toen we zagen dat het rechter voorspatbord ingedeukt was. Waar we precies tegenaan gereden zijn is niet duidelijk, maar waarschijnlijk is het hek bij het achteruit de weg op rijden geraakt.

Elmira en ik bezinnen ons nog steeds op ons toekomstig huis. Het meest voor de hand liggend op dit moment is het huis dat we enkele weken geleden bekeken hebben dat vroeger van een oom en tante van Elmira was.

De vraagprijs is 3500 dollar, maar waarschijnlijk lukt het wel voor 3200 dollar. Er is 3 hectare grond bij voor onze varkens en het ligt aan de rand van het dorp aan de centrale asfaltweg, dus niet aan één of ander kuilenpad zoals alle andere te koop staande huizen. Bovendien loopt de centrale waterleiding van Zhabagly door de tuin, dus als wij daar straks geen water hebben heeft het hele dorp straks geen water. Wel moet in het huis het nodige verbouwd en gerestaureerd worden, zo is in één van de kamers de vloer akelig dun en hebben de kozijnen na de bouw nooit meer een schilderbeurt gekregen. De beslissing is m.a.w. nog niet gevallen.

Groeten van Lammert, Elmira en Ruslan

Dit bericht heb ik op 6 januari 2004 aan mijn familie gestuurd. Sommige stukken met een persoonlijke tint zijn verwijderd i.v.m. publicatie op internet.

Hallo Europeanen,

[…]

Vanochtend zijn Elmira en ik voor de vierde keer oom en tante geworden! Om half twaalf ’s avonds kwam Sapar langs, de man van Gulnara. De weeën waren begonnen en Gulnara stond zogezegd op springen van haar tweede kind, een maand eerder dan de heren doktoren hadden voorgerekend: de officiële datum was vastgesteld op 27 januari, op zich natuurlijk al een heugelijke dag […mijn verjaardag]. Sapar was al bij verschillende taxichauffeurs langs geweest maar geen enkele wilde het vervoer naar het ziekenhuis in Wanovka verzorgen omdat de moeder van Sapar op zijn zachtst gezegd niet erg geliefd is in het dorp. Sapar had nu de hoop gevestigd op de auto van pappa, maar pappa bracht de nacht door in de bergen, zoals ik al had beschreven.

Elmira was in 30 seconden gehuld in winterkleren en voorzien van mijn mobiele telefoon (waarbij we nu wel heel blij waren dat we een week daarvoor een lokale telefoonkaart hadden gekocht) en sprintte naar de dichtst bij wonende taxichauffeur om te vragen of hij haar zus naar het ziekenhuis wilde brengen. “Uiteraard!” was het antwoord want de zus van Elmira was kennelijk heel iemand anders dan de schoondochter van Sapar’s mamma en met Sapar en Elmira spoedde de taxi zich even later naar Gulnara om haar naar Wanovka te brengen.

Ruslan en ondergetekende bleven thuis en keken video’s onderwijl heerlijk smikkelend van de koteletten (plat geslagen gekruide gehaktballen) die Elmira eerder die dag had klaargemaakt.

Toen de klok op 1 uur stond vond ik het tijd te bellen. Na 4 keer proberen (Elmira drukte steeds op de verkeerde knopjes van de telefoon om op te nemen) kreeg ik haar aan de lijn, in de taxi om bij de nachtapotheek nog wat geneesmiddelen en spullen te halen voor Gulnara; met Gulnara waren er verder geen complicaties. Het ziekenhuissysteem is toch wat anders dan bij ons. Wie geen geld heeft krijgt geen medische zorg en voor de medicijnen krijg je van de arts in het ziekenhuis een lijstje mee met het verzoek die zelf maar even in te kopen.

Net toen tegen tweeën Ruslan ook even wilde bellen met Elmira over hoe het ging hoorde ik buiten een taxi stoppen. Elmira was weer thuis. Ik was hoogst verbaasd toen ze vertelde dat Sapar ook weer naar huis gegaan was. Niet echt gebruikelijk in Nederland dat bij een bevalling de man de vrouw naar het ziekenhuis brengt en dan rustig thuis gaat liggen slapen tot de echtgenote het werk volbracht heeft. Elmira en ik hebben daarom nu de afspraak gemaakt dat als ik bij haar bevalling net zo doe dat ze dan een andere man mag uitzoeken. Verder verstoken van informatie uit het ziekenhuis besloten we om te gaan slapen.

Tegen half negen werd ik met een onbestemd gevoel wakker. Iets onder de ribbenkast voelde het alsof ik 10 kilo beton had opgegeten. Elmira werd wakker en sprintte in sneltreinvaart naar de keuken om een emmer op te halen. Niets te vroeg, want enkele seconden daarna probeerden de koteletten die er de vorige avond nog heerlijk ingingen een weg naar buiten te vinden. En dat ging niet gemakkelijk want ze waren inmiddels voorbij de maag in het darmkanaal gekomen en dan kost het toch wat moeite om via de maag en slokdarm weer omhoog te kruipen. Het bleef dan ook bij een aantal golven maagzuur en vergelijkbaar vloeibaar spul (ik had mijn bril niet op dus de exacte details kan ik niet geven) maar het luchtte toch enigszins op. Na een kwartier kwamen de koteletten echter met een tweede aanvalsgolf, nu volgens mij met de bedoeling de binnenwand van mijn tenen naar buiten te spugen. Elmira was nu met haar hoofd onder de dekens gekropen om enigszins beschermd te zijn tegen mijn gegorgel en de wazige walmen die uit de emmer opborrelden. Ik had bij deze tweede aanvalsgolf mijn bril op maar ik besloot al snel dat dat geen goede keuze was want de aanblik in de emmer was niet echt hoopgevend. Nadat ik mijn bril had afgezet ging het al een stuk beter, had ik alleen nog last van de stank uit de emmer maar na een minuutje boven de emmer gegorgeld te hebben bleek het ergste leed geleden. Het betonblok in mijn buik voelde al iets kneedbaarder aan en was wat gezakt. Ik vermoedde dat de rest er op korte termijn aan de onderkant wel uit zou komen.

Elmira was nu volledig wakker (wie zou dat niet zijn) en besloot met het ziekenhuis te bellen hoe het er met de baby voorstond. Daar had de zuster aan de lijn goed nieuws, Gulnara was bevallen van een zoon om 8:30 in de ochtend, 3600 gram. De naam: Bigsultan. Na Sybren, Machabat en Alexei waren we dus nu voor de vierde keer oom en tante geworden! Toch nog een geluk bij een ongeluk want wij wisten dit nieuws nu eerder dan pappa Sapar.

Ik bleef op bed liggen dommelen tot een uur of 1 toen ik voelde dat het restant koteletten de achteruitgang van het darmkanaal had bereikt. Haast was geboden en op mijn pake-pantoffels sprintte ik naar de WC, blij dat het een doorspoelgeval was en niet meer een gat in de grond. De koteletten hadden kennelijk haast om naar buiten te komen want als water ploepte het er aan mijn achterzijde uit. Een onvervalste diaree van het soort dat je na de behoefte de WC-bril even omhoog moet doen om aan de onderzijde van de bril de opgespatte bruine spetters weg te poetsen. Na een tweede ronde zo’n 30 minuten later was mijn maag-darm kanaal volledig leeg en nu om half zes ’s avonds voel ik mij weliswaar wat slapjes maar voor het overige kerngezond. Met een dieet van droog brood, koekjes en water red ik het wel en de kilos vliegen er zo vanaf. Voor de liefhebbers van afslankdiëten wil ik Elmira wel vragen naar het recept van de koteletten, want niet alleen ik bleek last te hebben maar ook Ruslan had de koteletten niet helemaal op de normale wijze verwerkt. Alleen was bij hem het eten nog net binnengebleven.

Groeten uit Kindzachstan

Lammert en Elmira

Dit bericht heb ik op 3 januari 2004 aan mijn familie gestuurd. Sommige stukken met een persoonlijke tint zijn verwijderd i.v.m. publicatie op internet.

Boven de badruimte is een vrij vlak dak aangelegd met metalen golfplaten. Wanneer ‘s winters de zon op het dak schijnt worden de platen warmer en smelt de erop gevallen sneeuw. Daardoor loopt het water langzaam naar beneden. Door de lage luchttemperatuur stolt het water daarna echter weer tot ijspegels die langer dan een halve meter kunnen worden.

Hallo thuisfront,

Nauwelijks is de vorige e-mail de deur uit of er is alweer genoeg informatie voor een volgende e-mail. Elmira sprong vanochtend nogal vroeg haar bed uit want Ruslan was teruggekomen van de boerderij. Hij had een stekende pijn rechtsonder in zijn buik en was bang voor een blindedarmontsteking.

De Zhabaglaanse huisdokter werd daarom ontboden maar die moest eerst nog zijn kind naar de oppasmoeder brengen. Hij constateerde na enig onderzoek ook dat een blindedarmontsteking wel erg waarschijnlijk was. Omdat een ambulance in het algemeen meer tijd kost dan zelf brengen (met de ambulancechauffeur moet eerst onderhandeld worden over de ritprijs) stapten vervolgens Ruslan, Elmira en beide ouders in de oeazik op weg naar het ziekenhuis in Wanovka. Ik bleef achter in Zhabagly.

Een uur of vier later kwamen Elmira en haar ouders weer terug. Ruslan had inderdaad een blindedarmontsteking en de operatie was inmiddels succesvol afgerond. De chirurg vermoedde dat de ontsteking zondag was begonnen wat aardig klopte met de eerste pijnverschijnselen van Ruslan die hij had toen we in de jeep het varken de bergen in brachten. Of er wel even contant afgerekend kon worden voor de operatie, 3000 tenge, ofwel zo’n 18 euro. De zuster had nog eens 2500 tenge nodig om tijdens het komende verblijf van Ruslan in het ziekenhuis op hem te letten.

Ruslan zal nog een week in het ziekenhuis moeten blijven, morgen of overmorgen ga ik mee om te kijken wat een ziekenhuis in deze contreien inhoudt. Ik vermoed echter gezien de prijs van een operatie, dat ik Elmira maar ga instrueren bij ernstige kwalen mij op het vliegtuig terug naar Nederland te zetten.

Elmira is op dit moment een van onze hanen aan het slachten om bouillon van te trekken. Want Ruslan mag de komende dagen nog geen vast voedsel hebben en uiteraard hebben ze zo’n specialistisch dieet in het ziekenhuis niet…

Groeten uit Koudzachstan,

Lammert en Elmira

Hallo platlanders,

Vandaag is het maandag, dus de eerste week op Kazachstaanse bodem zit erop.

Zoals ik in mijn vorige mail al meldde was het enkele dagen geleden groot feest. Een van de zonen van een rijke neef van pappa trouwde in Shymkent. De bruiloft werd gehouden in een nieuw restaurant (pas enkele weken geopend) waar zowaar de toiletten aan westerse maatstaven voldeden. In een eetzaal ter grootte van een sporthal was ruimte voor zo’n 500 familieleden.

Bij een bruiloft in Kazachstan gaat het er niet zo zeer om of het paar gelukkig wordt, maar vooral hoeveel het allemaal wel niet gekost heeft om op te scheppen tegenover de rest van de familie. Zo werd mij vol trots verteld dat deze bruiloft maar liefst 3000 dollar koste. Over het geluk van het paar hadden zowel Elmira als ik onze twijfels. Tijdens de gehele avond zaten ze met de droeg en padroeska op een verhoging zodat iedereen ze duidelijk kon zien, maar we hebben de bruid en bruidegom niet met elkaar zien spreken. De bruid kon evenwel opvallend goed overweg met de droeg. De padroeska had vooral oog voor haar blitse mobiele telefoon, waarschijnlijk een presentje dat ze had gekregen op deze gedenkwaardige dag. Elmira wist te vertellen dat het nieuwe paar sinds twee weken bij elkaar woont. Dat zou een oorzaak voor de wat verkoelde relatie kunnen zijn. Ook was het al eens in de familie voorgekomen dat een echtscheiding 1 dag na de bruiloft voltrokken werd. Het is niet altijd liefde op het eerste gezicht in dit land.

De terugreis per minibusje met 18 grotendeels alcoholisch aangeschoten familieleden werd enkele keren onderbroken voor een noodzakelijke plaspauze. Bij gebrek aan een autoradio werd de tijd gedood met het zingen van liederen waarbij mijn vertolking van “Aan de Amsterdamse grachten” zelfs een internationaal applaus opleverde.

Sneeuwruimen is niet de sterkste van de Kazachstanen. Toen we ’s nachts om 2 uur terugkwamen was het klauteren en glijden over de sneeuw op het betonpad naast het huis. Daarom besloot ik de dag daarop te gaan sneeuwruimen. Het resultaat bleef niet onopgemerkt. Omdat het kennelijk niet de bedoeling is dat een Westerling bij Kazachen het straatje schoon staat te vegen wordt nu iedere ochtend voor ik opsta het gehele betonpad door pappa of Ruslan schoongeveegd. Een geval van het gras voor de voeten wegmaaien, maar wel erg gemakkelijk voor de rest van de familie.

De dames onder de varkens op de boerderij in de bergen hebben al enige weken last van liefdesverdriet en waren in de wijde omtrek naarstig op zoek naar een geschikte levenspartner. Omdat er vanwege de benodigde gezondheidscertificaten nog geen zicht is op levering van sperma vanuit Europa werd daarom besloten een beer (mannetjesvarken) aan te schaffen om voorlopig het inseminatiewerk voor ons te verrichten. Gisteren zijn we daarvoor naar de markt gegaan. Omdat Kazachen geen liefhebbers zijn van varkens (ze vallen voornamelijk op schapen en paarden) worden grote varkens niet op de markt zelf verkocht maar bij mensen thuis. Alleen de biggetjes worden vanuit de kofferbak van auto’s van voornamelijk Russische eigenaars te koop aangeboden. Deze verkopers weten echter meestal wel waar grote varkens te koop zijn en zo hebben we een viertal kleinschalige fokkers in Wanovka bezocht om te kijken of zij een geschikt exemplaar hadden. Bij 1 gezin vonden we wat we zochten, een nog niet gecastreerde beer van twee jaar oud, luisterend naar de naam Boris en zo’n 120 kilogram, bij eigenaren die wel wat geld nodig leken te hebben. Elmira had hier al eens eerder een beer gekocht die al voor zo’n 50 nazaten had gezorgd, maar die was inmiddels gecastreerd en dan werkt het voortplantingsmechanisme niet meer zo goed. Voor de leken: een niet gecastreerde beer is praktisch onverkoopbaar. Zowel het dier zelf, als het vlees stinkt ontzettend en na castratie moet er drie maanden met slachten gewacht worden voor de stank verdwenen is. Wanneer dan in deze barre tijden plotseling een auto voor komt rijden met mensen die een dergelijk dier zonder meer willen meenemen is dat een geluk bij een ongeluk en Elmira wist hier handig gebruik van te maken zodat uiteindelijk het dier onder de actuele vleesprijs voor 120 euro aangeschaft werd. Het dier mag nu eerst zijn kunstjes vertonen, wordt dan van zijn klokkenspel ontdaan en afgemest om vervolgens aan het eind van de winter als de vleesprijs traditioneel het hoogst is verkocht te worden. Aardig voordeliger dan sperma importeren, maar de kwaliteit van de biggen is natuurlijk ook een stuk minder.

Na de koop kwam pas het echte probleem. In een oeazik (legerjeep) is achterin wel genoeg ruimte om twee schapen te vervoeren, en onze pink Wietske 1 had ook al eens op de achterbank mogen zitten, maar transport van een 120 kilo zwaar foklustig stinkend varken bleek een geheel nieuw experiment. Vier mensen uit de buurt werden opgetrommeld om te helpen het dier in de achterbak te laden en na een kwartier moddergevecht lukte dat ook eindelijk. Dit varken bleek echter niet van zins om daar netjes liggen te blijven en had al na 10 seconden door dat de achterbank niets meer dan een klapbank was die hij met zijn kop zo om kon duwen. Elmira, niet bang voor slangen, spinnen en stieren maar duidelijk wel voor varkens gilde en sprong de auto weer uit. Als Nederlander wat meer gewend aan deze roze poepfabrieken stelde ik mijzelf kandidaat om als tegengewicht op de achterbank te gaan zitten en elke keer als Boris zijn kop probeerde omhoog te steken maakte ik hem met een woeste brul en het weer naar beneden drukken van zijn kop duidelijk dat het maar beter was rustig te blijven liggen. Boris, duidelijk onder de indruk van deze onverschrokken volvette Hollandse Edammer kaas, staakte dan ook na verloop van tijd zijn pogingen om zijn plaats achterin in te ruilen voor een plekje bij de voorruit. Elmira was mij inmiddels komen vergezellen op de achterbank, duidelijk een beetje bang en af en toe bijna overgevend van de stank van de nieuwe aanwinst maar over de besneeuwde wegen en paden wisten we Boris uiteindelijk na bijna een uur veilig op de boerderij in de bergen af te leveren. Daar was hij duidelijk blij dat hij met ons deze barre tocht ondernomen had. Direct werd hij omringd door een tiental paarlustige jongedames wat hem voor een geheel nieuw dilemma stelde, welke nu eerst?

Het zal wel duidelijk zijn dat zowel de oeazik als wijzelf na dit avontuur aan een wasbeurt toe waren…

Een van de meest gewaardeerde geïmporteerde goederen uit Nederland blijken de oornummers te zijn die door Ruslan en Elmira vol enthousiasme werden aangebracht. Bij de volwassen varkens en koeien blijkt het praktisch onmogelijk ze nog aan te brengen door de dikke laag kraakbeen, maar er zijn nu al zestien kalfjes van een nummer voorzien. Dit scheelt een heel stuk werk in de administratie van mamma die tot nu toe van alle runderen in een boek schetsen maakte.

Ik heb een foto van het schetsboek bijgevoegd waar de gegevens van Boxer vermeld staan, de stier die Elmira en ik vorig jaar bij ons huwelijk cadeau hebben gekregen. Binnenkort gaan Elmira en ik met de digitale camera wederom de bergen in om van alle dieren een foto te maken en die voor mamma uit te printen zodat ze duidelijke afbeeldingen heeft van alle dieren. Beschaving doet langzaam zijn intrede in dit afgelegen gebied.

Ik heb ook een foto bijgevoegd van Wietske 1. Ze is inmiddels in verwachting van haar eerste kind.

En dan nog het laatste nieuws, zo juist was Nederland bijna een minuut op het Kazachse televisiejournaal met beelden van de ergste storm en hoogste water in de afgelopen zeven jaar. Zo slecht heb ik het in Kazachstan dus nog niet.

Groeten van Lammert en Elmira

Hallo Holland,

Dat er sneeuw gevallen is, is niet de enige verandering hier in het dorpje in Kazachstan. Ook op andere vlakken is het nodige veranderd, zo is de benzineprijs bijna verdubbeld ten opzichte van een half jaar geleden: Desastreus voor de keuterboertjes met hun benzineslurpende oude Russische tractoren, die al nauwelijks hun hoofd boven water konden houden. Na drie jaar economische groei van 10% per jaar zou er wel eens een recessie aan kunnen komen.

De gaten in de grond voor de opvang van het overtollige water van de douche, toilet en keuken zijn inmiddels vervangen door een heuse aansluiting op de riolering. Dat is ook wel noodzakelijk want na twee dagen niet gebruiken stond er 10 centimeter ijs in de WC pot. Dat de WC twee dagen niet gebruikt werd kwam doordat Elmira naar Almaty was om mij op te halen. Je raadt het dus al, de rest van de familie gebruikt ondanks de buitentemperaturen nog steeds het gat in de grond.

Mijn inschatting is, dat baboeska Rostov minimaal 95 wordt. Deze taaie Russin heeft wat last van achteruitgaande geestelijke vermogens (ze krijgt zo’n kindse glimlach op haar gezicht) maar het is met name de omgeving die daar hinder van ondervindt, niet zijzelf. Ze woont nu in het huis in het dorp en elke ochtend staat ze vroeg op om het kippenhok uit te mesten. Daarna schept ze het pad sneeuwvrij en zoekt ze alle rommel bij elkaar om op te stoken in de banje. De hele dag is ze buiten, ondanks de vrieskou, en eten doet ze niet meer dan nodig; en dat is niet veel… Nu ik dit mailtje schrijf doet ze de afwas. Als het hotel straks klaar is zou het een goede hulp zijn.

[…]

Dat dit dorp niet zonder zijn oude tradities kan blijkt ook wel uit de overbuurman Jirzan. Jirzan kennen jullie vast nog wel als de overbuurman met de jeep die ons o.a. naar de Aksu kloof gereden heeft. Jirzan is zich er duidelijk bewust van dat hij, ondanks zijn bruisende leeftijd van 26, met zijn pokdalige gezicht en zijn buikje niet zo in de smaak valt bij de gemiddelde Kazachse vrouw dus heeft hij zijn ouders gevraagd een aanstaande bruid op te zoeken. Na vier vrouwen die niet aan de smaak van Jirzan voldeden is nu in een dorpje vlakbij een geschikte kandidaat gevonden. De ouders hebben overeenstemming bereikt over de bruidschat en iedereen weet ervan, behalve de vrouw zelf. Jirzan rijdt nu periodiek door het dorpje om te kijken of zijn aanstaande buiten loopt en als dat zo is zal hij haar volgens oud Kazachse traditie ontvoeren in zijn jeep en naar zijn ouderlijk huis brengen. Lang leve de gelijkheid tussen man en vrouw!

We leven in 2003, maar volgens Elmira vindt nog steeds 25% van alle huwelijken in Zhabagly op deze manier plaats. Het geeft een wat genuanceerder beeld op het hoge echtscheidingspercentage in de regio.

[…]

Gisteren zijn we wezen kijken naar een te koop staand huis. Volgens Elmira en haar vader het huis waar het minste reparatie noodzakelijk is. Vroeger is het van een tante van Elmira geweest, het is later gekocht door een Oezbeekse familie die nu in een andere plaats wil wonen en het huis weer te koop aan biedt. “Het minste reparatie is nogal een relatief begrip. Er is geen toilet, de waterleiding is buiten, maar op dit moment bevroren dus het is mij een raadsel hoe de zes mensen die er nu wonen overleven. De kozijnen zijn bij de bouw geschilderd maar later nooit weer, het dak van zo’n slechte kwaliteit dat het er bij een storm al eens in zijn eentje vandoor is gegaan en in één kamer was het maar beter dat ik niet naar de hoek liep want de houden vloer was daar door de paddestoelen nogal veerkrachtig…

Samen met 3 hectare grond kwam dit idyllische optrekje op drieëneenhalf duizend dollar, dus zeg maar drieduizend euro.

Zelfs Elmira vond de prijs prestatieverhouding niet helemaal in de haak maar dit was het beste wat op dit moment te koop was. Dus waarschijnlijk gaan we toch maar bouwen, kunnen we het toilet en douche direct meebouwen en isolatie aanleggen zodat we ’s winters niet koud zitten.

Want aan kou hebben de Kazachen een hekel. Het is gebruikelijk dat ze met muts op en twee truien aan in dezelfde kamer zitten waar ik van mijn overhemd mijn mouwen nog opgestroopt heb. Duidelijk een kwestie van genetische aanleg volgens mij. Ik begin er langzaam achter te komen dat het niet voor niets is dat het juist de Nederlanders zijn die je overal ter wereld vindt. Waarschijnlijk is de combinatie van de natte winderige herfst, koude winters, druilerige lentes en zompige zomers ideaal om een sterk ras te kweken dat zich aan elke weersomstandigheid kan aanpassen.

Zo, tot nu toe de opbeurende verhalen voor vandaag, zodra er weer wat melden is komt er weer een berichtje uit dit verre land. Dat zal wel nooit zo lang duren want vanavond ga ik naar een originele Kazachse bruiloft om te zien hoe onze eigen bruiloft ook gevierd had kunnen worden.

Groeten uit Kazachstan

Dit bericht heb ik op 18 december 2003 aan mijn familie gestuurd. Sommige stukken met een persoonlijke tint zijn verwijderd i.v.m. publicatie op internet.