Nog een paar uur, dan word ik opgehaald door de Schiphol taxi. Het begin van de grote reis naar Kazachstan. Elmira is al in Almaty aangekomen. Ik heb haar net aan de telefoon gehad. Samen met Ruslan was ze op de markt een nieuwe jas voor haar vader aan het zoeken. Het weer in Almaty was goed, geen sneeuwbergen zoals bij Zhabagly.
De treinreis was voorspoedig verlopen—veel beter dan Elmira op voorhand had gedacht. Ze had bijna het gehele traject geslapen. Alleen dicht bij het raam had het een beetje getocht, maar dat staat in geen verhouding tot de ontberingen die we in de nachtbussen al meegemaakt hebben. Ik vermoed dat we—nu Elmira eenmaal over de drempel is—wel vaker met de trein op en neer zullen reizen. Weliswaar is het zo’n drie keer duurder dan de nachtbussen maar een stukje comfort is ook wat waard. En wat maakt een treinreis van 10 euro nog uit als je kort daarvoor een vlucht van bijna 1000 euro erop hebt zitten?
Veel mensen vragen ons in wat voor auto Elmira en ik in Kazachstan rondtoeren. Wanneer ik zeg dat we in een Lada rijden kijken de meesten me maar een beetje meewarig aan. Tot ik ze vertel dat deze nieuw auto slechts € 3500,- kostte, en voor die prijs voorzien is van lichtmetalen velgen, centrale deurvergrendeling met radiografische afstandsbediening en een stereo cassette installatie.
Zelf heb ik er nog een car-kit ingebouwd, een koelkast achterin voor als het 42 graden is maar we ons drinken toch koel willen houden en een binnen/buiten thermometer. Wanneer je dan rekent dat de vering van de Lada veel geschikter is voor de hobbelwegen in Kazachstan dan de vanuit het westen geïmporteerde wagens die bovendien veel lager op de wielen staan en daardoor nogal eens buikschuiven dan is dit nog niet zo’n slechte keus.
Let ook op de flitsende uit Nederlande meegenomen belettering waarmee we onze inseminatiepraktijken aan de man brengen. Deze afbeelding is al een half jaartje oud, maar stond op dia. Nu ik hem eindelijk ingescand heb kunnen ook anderen ervan genieten.
Mijn terugreis naar Kazachstan is definitief geboekt. Zaterdag 26 februari vertrek ik naar Almaty. Elmira zal me daar komen ophalen. We gaan terug per trein omdat dit op dit moment het enige vervoermiddel is dat zonder problemen de metershoge sneeuwwallen kan weerstaan. Het permanente goederenvervoer tussen Almaty en het westen houdt de treinverbinding open. Bovendien hebben de Sovjets op alle kwetsbare plekken rond de spoorlijn wallen en boomsingels aangelegd om het opwaaien van sneeuw te beperken. De trein was immers een van de belangrijke transportmiddelen voor troepen en materieel verplaatsingen van het rode leger.
Ongeveer elk jaar neem ik een andere luchtvaartmaatschappij. Niet zozeer omdat ik graag alle maatschappijen wil uitproberen, maar omdat de prijs verhoudingen elk jaar weer anders liggen. In 2002 heb ik gebruik gemaakt van British Airways. BA had een vlucht van Londen naar Baku en dan verder naar Almaty. Op het traject naar Baku waren veel passagiers, maar op het laatste stuk van enkele duizenden kilometers was het aantal passagiers op een hand te tellen. Daarom stuntten ze in dat jaar met de prijzen om meer mensen op de vlucht naar Almaty te lokken. Dat is niet gelukt—de vlucht bestaat niet meer—maar ik heb van deze stuntprijzen goed kunnen profiteren.
In 2003 bleek Lufthansa de beste keuze. Door de concurrentie die zij ondervonden van Air Kazakhstan op de vlucht tussen Frankfurt en Almaty waren ze gedwongen hun prijzen laag de houden. KLM daarentegen met een monopoliepositie op Amsterdam – Almaty kon vrijelijk zijn prijs definieren en lag meer dan driehonderd euro boven de prijs van Lufthansa.
2004 is het jaar van het faillisement van Air Kazakhstan. Lufthansa zag zijn kans en verhoogde per 2005 zijn prijzen op de vlucht naar Almaty. Een nieuwe luchtvaartmaatschappij nam echter nu een deel van de buitenlandse verbindingen van Air Kazakhstan over. Air Astana opende een vlucht tussen Amsterdam en Atyrau—de basis van de olieindustrie—met een directe aansluiting op Almaty. Tegelijkertijd verbood de Kazachstaanse regering chartervluchten vanuit het buitenland op Atyrau om zo concurrentie voor Air Astana te voorkomen. Mijn ervaring vorig jaar was dat de vlucht tussen Amsterdam Atyrau bomvol zit met mensen die werken in de olieindustrie. De business class zit vol met de managers en de economy class is gevuld met de reguliere arbeiders. De meeste passagiers op dit traject zijn Amerikanen. De vlucht van Atyrau naar Almaty zit vol met Kazachstanen. Met zo’n permanent volgeboekt toestel heeft Air Astana zijn prijzen voor het totaal traject Amsterdam – Almaty tot ver onder die van KLM gebracht. KLM heeft gereageerd door zijn prijzen ook enkele honderden euro’s in de min bij te stellen.
Vanwege het gedoe op het mini vliegveldje van Atyrau bij het overstappen vlieg ik deze keer dus met KLM. Maar bij welke maatschappij ik de volgende vlucht boek? Ik zou het niet weten.
In Kazachstan hebben onze inseminatieactiviteiten hun eerste succes laten zien. Afgesloten van de buitenwereld door de enorme sneeuwmassas heeft één van de Kazachse koeien het leven geschonken aan een stierkalfje. De koe is door mij vorigjaar geïnsemineerd met sperma van Delta Alwinus. Volgens Ruslan is de bevalling zonder problemen verlopen, ondanks dat de bevalling van Delta Alwinus kinderen volgens de statistieken niet altijd even gemakkelijk gaat.
Elmira heeft vandaag geprobeerd het kalfje te bereiken met de bulldozer, maar deze is op de berghelling blijven steken in de grote sneeuwmassa. Ze zijn daarom onverichterzake teruggekeerd. Gelukkig is Ruslan na het overlijden van de radiotelefoon qua communicatie niet helemaal meer van de buitenwereld afgesloten. Eén van de rangers heeft op zijn toch van Zhabagly naar het kordon (wachtpost) van het reservaat vlak bij de boerderij onze GSM telefoon meegenomen. Nu kan Ruslan als dat nodig is weer communiceren met Zhabagly.
De uitvalsweg van Zhabagly naar de doorgaande weg tussen Almaty en Tashkent is weer open. Samen met de rangers van het natuurpark heeft pappa Sagit gisteren tot twee uur ‘s nachts doorgewerkt op zijn bulldozer om het tien kilometer lange traject sneeuwvrij te maken. Bij Abayil, een dorpje ongeveer halverwege lag de sneeuw zo hoog dat het boven de bulldozer uitkwam. Er is daar eerst een tunnel door de sneeuwhopen geschoven waarna het instortende sneeuwdak naar de zijkanten is geschept. De winter in Nederland mag dan wel uitzonderlijk zacht zijn, maar in Zhabagly is dat wel omgekeerd!
Elmira kan zich niet heugen dat er ooit in het verleden zoveel sneeuw gevallen is als nu. Gisternacht is er nog meer bijgekomen waardoor het nog maar een klein stapje was om op het dak van de badruimte te klimmen. Meer dan anderhalve meter ligt er nu.
Dat de sneeuw voor aanzienlijke problemen zorgt zal duidelijk zijn. Bij Kwan—de voormalige dorpsbestuurder en sinds begin dit jaar hoofd van het waterschap—is net als op de boerderij van Elmira’s ouders de hooischuur ingestort. Eén van de elektriciteitsmeters in het centrale transformatorhuisje heeft het begeven waardoor de straat waar Elmira vertoeft een dag zonder stroom heeft gezeten. Dat is gerepareerd, maar daarbij hebben de monteurs een fasedraad met een nuldraad verwisseld waardoor er plotseling 380 Volt kwam te staan op het net in plaats van 220 Volt. De radiotelefoon is daardoor doorgebrand. Of andere apparatuur zoals de televisie deze klap doorstaan heeft is nog maar afwachten. Gelukkig is de algemene werkwijze van mensen om direct bij stroomuitval alle stekkers uit de stopcontacten te trekken omdat het gemiddeld één keer per jaar voorkomt dat door een schakelfout 380 Volt op het net komt[…]
Met hulp van werklui en de zware tractor van het natuurpark is Sagit’s bulldozer die enkele kilometers buiten Zhabagly geparkeerd stond ontzet. Wonderwel bleek de motor nog te willen lopen en de bulldozer is naar Zhabagly gereden. Daar zal vanaf morgen geprobeerd worden om de verbindingsweg met de doorgaande weg te openen zodat in noodgevallen mensen naar het ziekenhuis gebracht kunnen worden. Elmira vertelde dat vanaf de andere kant een tank van het leger bezig is om sneeuw te ruimen. Op dit moment zijn alleen rupsvoertuigen nog in staat om zich een weg te banen door de witte wereld.
Als de weg geopend is zal met de bulldozer geprobeerd worden de boerderij te bereiken om daar te helpen het hooi elders onderdak te brengen. Repareren zal voorlopig waarschijnlijk niet lukken. Alleen de bulldozer kan nu nog de boerderij bereiken. Andere vormen van transport—inclusief het paard en te voet—zijn nu te gevaarlijk vanwege het lawinegevaar.
Meestal treedt de dooi in Kazachstan snel en onverwachts in, maar hoe dat met anderhalve meter sneeuw gaat valt moeilijk te zeggen. Het is in ieder geval wel duidelijk dat Elmira en ik niet op erg korte termijn herenigd kunnen worden.
De winter in Kazachstan is duidelijk geen kwakkelwinter. Een week geleden vertelde Elmira me dat er zo’n 70 centimeter lag. Alleen per paard kon de boerderij nog bereikt worden. Gisteren en vannacht is er echter nog een flink pak bij gevallen. De sneeuwhoogte is nu 1,30 meter en alles zit potdicht. Onze auto is alleen nog herkenbaar als een wat hogere heuvel in het sneeuwlandschap. Met de tractor van het natuurreservaat is geprobeerd de weg door het dorp en de weg naar de hoofdweg open te schuiven, maar dit is niet gelukt. Zelfs de winkel op 100 meter afstand van Elmira is niet meer bereikbaar.
De sneeuw heeft ook minder leuke consequenties. Door het enorme pak sneeuw heeft één van de daken van de schuren van de boerderij het begeven. Het is de plek waar het gras opgeslagen ligt. Gelukkig zijn er geen mensen of dieren bij gewond geraakt, maar materiële schade is er wel. Alleen Ruslan en een hulp zijn op dit moment op de boerderij en zij proberen de schade zo mogelijk te herstellen en het gras elders onderdak te brengen. Via de radiotelefoon hebben ze het nieuws aan Zhabagly doorgegeven.
Op dit moment is het niet mogelijk om hulptroepen naar de boerderij te sturen omdat ook op de berhellingen de sneeuw meer dan een meter hoog ligt. De enige uitkomst is de bulldozer van pappa Sagit die al enkele maanden werkloos staat te wachten bij de sleuf voor de nieuwe waterleiding van de kippenslachterij. Morgen zal geprobeerd worden met hulp van het natuurreservaat de centrale weg verder begaanbaar te maken. De bulldozer staat halverwege deze weg. Sagit zal dan eerst verder helpen met het sneeuwvrij maken van de centrale weg, en daarna met de bulldozer proberen de boerderij te bereiken.
Vandaag voor de telefoon weer een lang gesprek met Elmira gehad. Wanneer je zo ver van elkaar vandaan bent lijkt het wel of je meer met elkaar communiceert dan wanneer je op elkaars lip zit. Gelukkig dat het Russisch mij nu vrij goed af gaat, woordenboeken en vertaalprogramma’s op de computer werken zo moeilijk via de telefoon. We zijn aan het aftellen tot mijn terugkeer. Een beetje afhankelijk van mijn werk hier, beschikbaarheid van een voordelig ticket etc. zal het nog een week of drie duren voor we weer bij elkaar zijn. Toch wel een nadeel die grote afstand dat je niet eventjes voor een weekendje heen en weer komt.
De toestand in Zhabagly is stabiel. Er ligt al dagen een pak sneeuw van dertig centimeter. Elmira’s tante uit Rostov is nu een week op bezoek. Komende zondag vertrekt ze weer met de trein, samen met baboeska, haar moeder. Het treinbiljet voor de terugreis is gekocht, dus baboeska is de koning te rijk. Ze loopt bijna als twee componenten lijm achter haar dochter aan om er maar voor te zorgen dat ze niet per ongeluk vergeten wordt.
Voor Elmira heb ik ook weer een doos klaar gemaakt met spullen die ze per post toegestuurd krijgt. Niet alles valt elke keer in 20 kg bagage te stoppen en zaken van niet al te veel waarde die toch die kant op moeten verstuur ik daarom periodiek per post. De post is betrouwbaar, alle pakketten en brieven zijn tot nu toe aangekomen, vaak al binnen 10 dagen en je kunt de pakketten ophalen bij het lokale postkantoor. Dit in tegenstelling tot UPS en DHL die wel zeggen dat ze in Kazachstan bezorgen, maar waar je het in de praktijk toch gewoon vanaf het vliegveld in Almaty moet afhalen.
Ja, en wat gaat er nu in zo’n doos. Een bloemlezing van wat er zoal in deze doos zit:
- Een elektrische deken
- Twee zakken honingdrop op speciaal verzoek van Elmira!
- Een 25 tal potjes specerijen om het eten te kruiden naar Nederlandse normen
- Enkele boeken
- Kleren
Het zijn praktisch allemaal dingen die in Nederland normaal zijn, maar in Kazachstan niet te koop of ontzettend duur. Probeer er maar eens kleren in mijn maat te vinden in Kazachstan. Ik stuur daarom het liefst oudere kleren vooruit per post. Mocht de post zoek raken is er geen man overboord. De belangrijkere of duurdere spullen gaan in mijn koffer per vliegtuig mee. Kleren wegen al gauw een aantal kilogrammen en 20 kilo is zo vol.
Bijna twee jaar is ze nu al weer in Zhabagly en al meer dan een jaar wil ze graag terug naar Rostov in Rusland. Over een week is het zover; dan gaat Elmira’s grootmoeder terug naar haar geboortestad 3000 kilometer verderop.
Elmira’s tante is vandaag per trein overgekomen uit Rusland en als ze volgende week teruggaat zal ze haar moeder ook mee terugnemen. Dit zal heel wat gevolgen hebben in het gezin in Zhabagly. Aan de ene kant werd iedereen stapelgek van deze hyperactieve licht dementerende kranige 76 jarige, maar aan de andere kant verzette ze wel veel werk. ‘s Ochtend beginnen met thee zetten, vervolgens opruimen, afwassen, was op de waslijn en er weer vanaf bij een regenbui, eigenlijk alle klusjes die in het normale dagelijkse huishouden voorkomen.
Ik heb vandaag even kort met Elmira’s tante door de telefoon gesproken en dat ging wonderwel. “Echte” Russen articuleren veel beter dan Kazachen die Russisch spreken, dus na bijna een jaar tussen Kazachen gezeten te hebben die alle woorden half opeten is het verstaan van normaal Russisch bijna een eitje. Bijna, want ik ken uiteraard nog lang alle woorden en verbuigingen niet.
